«Η ώρα ήλθεν, ω Άνδρες Έλληνες! Πρό πολλού οι λαοί της Ευρώπης,
πολεμούντες υπέρ των ιδίων Δικαιωμάτων
και ελευθερίας αυτών, μας
επροσκάλουν εις μίμησιν, αυτοί, καίτοι οπωσούν ελεύθεροι, επροσπάθησαν όλαις
δυνάμεσι να αυξήσωσι την ελευθερίαν, και δι’ αυτής πάσαν αυτών την Ευδαιμονίαν.»
Με αυτήν την παράγραφο
ξεκινάει η προκύρηξη της ελληνικής επανάστασης, με τίτλο «Μάχου υπέρ πίστεως
και πατρίδος», που συντάχθηκε από τον ηγέτη της Φιλικής Εταιρίας Αλέξανδρο
Υψηλάντη και κυκλοφόρησε στις 24/2/1821. Αυτή η μικρή και άκρως περιεκτική
παράγραφος είναι η αρχή των πάντων, ο εθνικός ορισμός και η διακύρηξη της
σύγχρονης Ελλάδας.
Το μήνυμα είναι
ξεκάθαρο. Πρόκειται για μια επανάσταση ποτισμένη με τις ιδέες του Διαφωτισμού,
Το σύνθημα που προβάλλεται με το καλημέρα είναι τα Δικαιώματα. Και ως πρώτο
δικαίωμα αναφέρεται αμέσως η ελευθερία και ορίζεται ως στόχος η αύξησή της,
πολιτική και κοινωνική σαφώς, και η οποία θα οδηγήσει σε ευδαιμονία. Πρόκειται
για την πρώτη ξεκάθαρη σύνδεση της Ελλάδας με την Ευρώπη και τα ιδεώδη της.
«Κι
ὅσα σημειώνω τὰ
σημειώνω γιατί δὲν
ὑποφέρω νὰ
βλέπω τὸ ἄδικο
νὰ πνίγει τὸ
δίκιο. Γιὰ κεῖνο ἔμαθα γράμματα στὰ γεράματα καὶ κάνω αὐτὸ τὸ γράψιμο τὸ ἀπελέκητο, ὅτι δὲν
εἶχα τὸν
τρόπον ὄντας παιδὶ
νὰ σπουδάξω [...] κι ἄλλες πλῆθος
δουλειὲς ἔκανα, νὰ
βγάλω τὸ
πατρικό μου χρέος ποὺ μᾶς χρέωσαν οἱ
χαραμῆδες, καὶ νὰ ζήσω κι ἐγὼ σὲ τούτη τὴν
κοινωνία. [...] Ἕνα πρᾶμα μόνο μὲ
παρακίνησε κι ἐμένα νὰ γράψω: ὅτι
τούτη τὴν
πατρίδα τὴν ἔχομεν
ὅλοι μαζί, καὶ
σοφοὶ κι ἀμαθεῖς,
καὶ πλούσιοι καὶ
φτωχοί, καὶ πολιτικοὶ
καὶ στρατιωτικοί, καὶ
οἱ πλέον μικρότεροι ἄνθρωποι. Ὅσοι ἀγωνιστήκαμεν, ἀναλόγως ὁ καθείς, ἔχομεν
νὰ ζήσομεν ἐδῶ. Τὸ λοιπὸν δουλέψαμεν ὅλοι
μαζὶ νὰ τὴ φυλᾶμε κι ὅλοι μαζί, καὶ νὰ μὴ
λέγει οὔτε ὁ
δυνατὸς «ἐγώ»,
οὔτε ὁ ἀδύνατος. Ξέρετε πότε νὰ λέγει ὁ καθεὶς «ἐγώ»; ὅταν ἀγωνιστεῖ
μόνος του καὶ φκιάσει ἢ
χαλάσει, νὰ λέγει «ἐγώ»·
ὅταν ὅμως ἀγωνίζονται πολλοὶ καὶ φκιάνουν, τότε νὰ λένε «ἐμεῖς». Εἴμαστε στὸ «ἐμεῖς» κι ὄχι στὸ «ἐγώ». Καὶ
στὸ ἑξῆς
νὰ μάθομε γνώση, ἂν
θέλομε νὰ φκιάσομε χωριὸ
νὰ ζήσομε ὅλοι
μαζί. Ἔγραψα γυμνὴ τὴν ἀλήθεια, νὰ ἰδοῦνε ὅλοι οἱ Ἕλληνες ν᾿ ἀγωνίζονται γιὰ τὴν πατρίδα τους, γιὰ τὴ θρησκεία τους· νὰ ἰδοῦνε καὶ τὰ παιδιά μου καὶ νὰ λένε: «Ἔχομε
ἀγῶνες πατρικούς, ἔχομε θυσίες -ἂν εἶναι ἀγῶνες καὶ θυσίες. Καὶ νὰ μπαίνουν σὲ φιλοτιμία καὶ νὰ ἐργάζονται στὸ
καλό της πατρίδας τους, τῆς θρησκείας τους καὶ τῆς κοινωνίας- ὅτι
θὰ εἶναι καλὰ
δικά τους. Ὄχι ὅμως νὰ φαντάζονται γιὰ τὰ κατορθώματα τὰ πατρικά, ὄχι νὰ πορνεύουν τὴν ἀρετὴ καὶ νὰ καταπατοῦν
τὸ νόμο, καὶ
νά ῾χουν τὴν ἐπιρροὴ γιὰ ἰκανότη»
Το
συγκεκριμένο απόσπασμα προέρχεται από τα απομνημονεύματα του στρατηγού Ιωάννη
Μακρυγιάννη. Είναι και αυτό αρκετά κατανοητό.
Η
ιστορική αναδρομή ολοκληρώνεται εδώ.
Σήμερα 24η
Μαρτίου 2014 και αύριο 25η θα γίνουν παρελάσεις να τιμήσουν την
έναρξη της ελληνικής επανάστασης. Η κεντρική παρέλαση στο κέντρο της Αθήνας θα
γίνει υπό δρακόντεια μέτρα ασφαλείας και οι θεατές θα έχουν προσκλήσεις. Θα
παρελάσουν άρματα και ερπυστριοφόρα, τα οποία μετακινήθηκαν ειδικά γι’ αυτόν το
σκοπό, ενώ θα υπάρξει και σόου με πολεμικά αεροπλάνα. Το κόστος, αν αναλογιστεί
κανείς πως ένας απλός στρατιώτης περνάει χειμώνα στον Έβρο χωρίς θέρμανση 12-6
το βράδυ για οικονομία στο πετρέλαιο, θεωρείται τεράστιο. Και αν αναλογιστεί
κανείς ότι όλο αυτό το πανηγύρι θα γίνει στην ουσία μόνο για τις κάμερες της
τηλεόρασης, εδώ κολλάει αυτό που έλεγε ο Χελάκης «δεν περιγράφω άλλο».
Δεν με
ενδιέφερε ποτέ το «ποιος φταίει περισσότερο» γι’ αυτήν τη ξεφτίλα. Αλλά είναι
ξεφτίλα. Τι ακριβώς θα τιμήσουμε αύριο; Πιστεύω η γενιά από το 2005 και μετά θα
αρχίσει να πιστεύει πως αν ο Κολοκοτρώνης έχει smartphone θα είχε κάνει ένα attend στο event «ελληνική
επανάσταση», έτσι για την ποζεριά και θα είχε τελειώσει εκεί το θέμα. Αν
έπαιρνε και πολλά like ίσως
ελευθερωνόμασταν.
Κανείς δεν
ξέρει ποιον τιμούμε αύριο, γιατί πολύ απλά δεν τιμούμε κανένα. Όλα αυτά που
έγιναν τότε, όλα αυτά που διαβάσατε μόλις στα παραπάνω αποσπάσματα μοιάζουν
τόσο μακρινά. Ποιος γνωρίζει την έννοια των δικαιωμάτων όπως ορίστηκε στην
Γαλλική και μεταφέρθηκε στην Ελληνική Επανάσταση; Ποιος υπερασπίζεται την
ελευθερία; Ποιος υποφέρει που βλέπει το άδικο να πνίγει το δίκιο σήμερα; Ποιος
γεμίζει φιλότιμο εμπνευσμένος από το παρελθόν και δεν το εκπορνεύει
περιφέροντάς το δεξιά και αριστερά σαν αρκούδα που χορεύει; Εδώ γίναμε
νταβατζήδες των πατρικών αγώνων, δεξιοί και αριστεροί, προκειμένου να μπούμε
στη Βουλή. Συμφιλιωθήκαμε με ένα έκτρωμα, και δώσαμε 8% σε ένα κόμμα που αύριο
θα τρέξει να τιμήσει τον «ηρωικό αγώνα του ‘21» και η ύπαρξή του και μόνο είναι
προσβολή για τα ιδανικά όσων πολέμησαν τότε. Γιατί κοροϊδεύομε τον εαυτό μας, να κάνουμε
παρέλαση τουλάχιστον για κάτι που κατανοούμε, το πρωτάθλημα του Θρύλου π.χ., τη
νίκη στη Γιουροβίζιον, το χορό της Αραβανή και της Στικούδη.
Θα κλείσω «κλέβοντας»
έναν λόγο που ειπώθηκε σε σχολική εορτή από έναν καθηγητή.
Σκέφτηκα να σου
µιλήσω για τον Καραϊσκάκη,
Αλλά το µυαλό σου θα πάει στο γήπεδο.
Σκέφτηκα να σου µιλήσω για το 21,
Αλλά ο νους σου θα πάει στην Ορίτζιναλ.
Συλλογίστηκα πολύ, για να καταλήξω αν αξίζει
Να σε ταλαιπωρήσω για κάτι τόσο µακρινό, τόσο ξένο.
Δύο αιώνες πίσω κάποια γεγονότα
Τι να λένε σε σένα; Σε εσένα που βιάζεσαι να φύγεις,
Να πας για τσιγάρο, για καφέ ή για κάτι άλλο.
Θα σου µιλήσω λοιπόν προσωπικά.
Θα σου µιλήσω σταράτα
Για να σου εκφράσω δυο σκέψεις µου.
Κάτι σάπιο υπάρχει στο σχολείο,
Πως εκτός του γνωστικού ελλείµµατος
Το συγκεκριµένο σχολείο χωλαίνει δραµατικά
Και στο ηθικοπλαστικό του έργο,
Στη διαµόρφωση δηλαδή των µαθητικών ψυχών και πνευµάτων.
Και η ευθύνη για αυτήν την αποτυχία
Είναι ευθύνη αποκλειστικά δική µας,
Των δασκάλων σας και των γονιών σας.
Δεν έχουµε κατορθώσει να σας δείξουµε
Πως χωρίς αρχές η ζωή σας αύριο θα είναι µια κόλαση,
Πως χωρίς όνειρα και στόχους θα χρειαστείτε υποκατάστατα,
Θα καταφύγετε πιθανόν σε επιλογές που θα σας ξεφτιλίσουν,
Θα σας κάνουν να σιχαίνεστε τον εαυτό σας,
Θα σας γεµίσουν τη ζωή πλήξη και κούραση,
Θα σας γεράσουν πρόωρα.
Αν όµως θέλετε µια συµβουλή από ένα δάσκαλο,
Σκεφτείτε το παράδειγµα του Μακρυγιάννη,
Που έφτασε αγράµµατος µέχρι τα πενήντα σχεδόν,
Για να καταλάβει τότε πως η µόρφωση, η καλλιέργεια
Ήταν το όπλο που έλειπε από την προσωπική του θήκη.
Και κάθισε µε πολλή δυσκολία και χωρίς δάσκαλο
Και έµαθε πέντε κολλυβογράµµατα,
Για να µας πει την ιστορία του βίου του,
Το παραµύθι της επανάστασης των υπόδουλων Ρωµιών.
Αυτό το παράδειγµα είναι για σένα το πιο κατάλληλο,
Και µπορείς τριάντα χρόνια νωρίτερα από το στρατηγό Μακρυγιάννη
Να ακολουθήσεις το δρόµο που εκείνος έδειξε,
το µονοπάτι της καλλιέργειας, το δρόµο της παιδείας,
Τη λεωφόρο της προσωπικής σου προκοπής.
Δεν είστε σε τίποτε λιγότερο ικανοί από
Τον µπάσταρδο γιο της καλογριάς, τον Γιώργη Καραϊσκάκη.
Ήταν κι αυτός αθυρόστοµος σαν κι εσάς,
Αλλά είχε αυτό που από τα αλβανικά µάθαµε σαν µπέσα,
Ήταν πάνω απ´ όλα µπεσαλής.
Αυτό θα 'θελα να έχετε κι εσείς.
Υπευθυνότητα, µπέσα, τσίπα.
Να αναλαµβάνετε τις ευθύνες σας,
Να απεχθάνεστε την υποκρισία, να σιχαίνεστε το συµφέρον,
Να µισείτε το ψέµα και την ευθυνοφοßία.
Η αγάπη για τον τόπο του, η λατρεία για την πατρίδα του
Ήταν αυτό που χαρακτήριζε τη ζωή του Νικήτα Σταµατελόπουλου,
του Νικηταρά.
Αγωνίστηκε στη διάρκεια της επανάστασης,
Συνέßαλε στην απελευθέρωση της πατρίδας του
Κι έπειτα φυλακίστηκε,
Για να χαθεί σ' ένα στενοσόκακο του Πειραιά,
Σχεδόν τυφλωµένος, πάµπτωχος και εγκαταλειµµένος από όλους,
Δε ζήτησε τίποτε από την ελεύθερη Ελλάδα
Κι όταν οι γύρω του τον παρακινούσαν να απαιτήσει
Από την κυβέρνηση µια πλούσια σύνταξη,
Απαντούσε πως η πατρίδα τον αµείβει πολύ καλά,
Λέγοντας ψέµατα, για να µην προσβάλει την πατρίδα του.
Είναι δύσκολο, το κατανοώ, το παράδειγµα του Νικηταρά.
Αλλά νοµίζω πως κι εσείς είστε ικανοί για τα δύσκολα,
Μπορείτε να ακολουθήσετε το δρόµο της αξιοπρέπειας,
Να προσπαθήσετε τίµια και µε αγωνιστικότητα
Για εσάς και για το µέλλον της οικογένειας που
Αύριο θα κάνετε.
Ξέρω, καταλαβαίνω, αντιλαµβάνοµαι
Πως σας προτείνω µια διαδροµή ζωής δύσκολη και απαιτητική,
Όταν δίπλα σας κυριαρχεί ο εύκολος δρόµος
των γονιών, των δασκάλων, των πολιτικών,
της εποχής στην οποία µεγαλώνετε.
Όµως κάθε εποχή ελπίζει στους νέους της,
Περιµένει από αυτούς να σηκώσουν ψηλά
Και µε επιτυχία τη σηµαία του αγώνα
και να οδηγήσουν την πατρίδα τους, τον τόπο τους
σε καλύτερες µέρες, σε πιο φωτεινές σελίδες.
Κι όταν βλέπω την εποχή µας
Να µαραζώνει χωµένη στην αλλοτρίωση,
Να ξεψυχά από την τηλεοπτική ανία,
Να µουχλιάζει από το κυνήγι της ευκολίας,
Μόνο σε εσάς ελπίζω,
Στην ειλικρινή σας διάθεση
να αγωνιστείτε,
να αντισταθείτε,
να πολεµήσετε,
να νικήσετε.
Μη µας απογοητεύσετε.
Αλλά το µυαλό σου θα πάει στο γήπεδο.
Σκέφτηκα να σου µιλήσω για το 21,
Αλλά ο νους σου θα πάει στην Ορίτζιναλ.
Συλλογίστηκα πολύ, για να καταλήξω αν αξίζει
Να σε ταλαιπωρήσω για κάτι τόσο µακρινό, τόσο ξένο.
Δύο αιώνες πίσω κάποια γεγονότα
Τι να λένε σε σένα; Σε εσένα που βιάζεσαι να φύγεις,
Να πας για τσιγάρο, για καφέ ή για κάτι άλλο.
Θα σου µιλήσω λοιπόν προσωπικά.
Θα σου µιλήσω σταράτα
Για να σου εκφράσω δυο σκέψεις µου.
Κάτι σάπιο υπάρχει στο σχολείο,
Πως εκτός του γνωστικού ελλείµµατος
Το συγκεκριµένο σχολείο χωλαίνει δραµατικά
Και στο ηθικοπλαστικό του έργο,
Στη διαµόρφωση δηλαδή των µαθητικών ψυχών και πνευµάτων.
Και η ευθύνη για αυτήν την αποτυχία
Είναι ευθύνη αποκλειστικά δική µας,
Των δασκάλων σας και των γονιών σας.
Δεν έχουµε κατορθώσει να σας δείξουµε
Πως χωρίς αρχές η ζωή σας αύριο θα είναι µια κόλαση,
Πως χωρίς όνειρα και στόχους θα χρειαστείτε υποκατάστατα,
Θα καταφύγετε πιθανόν σε επιλογές που θα σας ξεφτιλίσουν,
Θα σας κάνουν να σιχαίνεστε τον εαυτό σας,
Θα σας γεµίσουν τη ζωή πλήξη και κούραση,
Θα σας γεράσουν πρόωρα.
Αν όµως θέλετε µια συµβουλή από ένα δάσκαλο,
Σκεφτείτε το παράδειγµα του Μακρυγιάννη,
Που έφτασε αγράµµατος µέχρι τα πενήντα σχεδόν,
Για να καταλάβει τότε πως η µόρφωση, η καλλιέργεια
Ήταν το όπλο που έλειπε από την προσωπική του θήκη.
Και κάθισε µε πολλή δυσκολία και χωρίς δάσκαλο
Και έµαθε πέντε κολλυβογράµµατα,
Για να µας πει την ιστορία του βίου του,
Το παραµύθι της επανάστασης των υπόδουλων Ρωµιών.
Αυτό το παράδειγµα είναι για σένα το πιο κατάλληλο,
Και µπορείς τριάντα χρόνια νωρίτερα από το στρατηγό Μακρυγιάννη
Να ακολουθήσεις το δρόµο που εκείνος έδειξε,
το µονοπάτι της καλλιέργειας, το δρόµο της παιδείας,
Τη λεωφόρο της προσωπικής σου προκοπής.
Δεν είστε σε τίποτε λιγότερο ικανοί από
Τον µπάσταρδο γιο της καλογριάς, τον Γιώργη Καραϊσκάκη.
Ήταν κι αυτός αθυρόστοµος σαν κι εσάς,
Αλλά είχε αυτό που από τα αλβανικά µάθαµε σαν µπέσα,
Ήταν πάνω απ´ όλα µπεσαλής.
Αυτό θα 'θελα να έχετε κι εσείς.
Υπευθυνότητα, µπέσα, τσίπα.
Να αναλαµβάνετε τις ευθύνες σας,
Να απεχθάνεστε την υποκρισία, να σιχαίνεστε το συµφέρον,
Να µισείτε το ψέµα και την ευθυνοφοßία.
Η αγάπη για τον τόπο του, η λατρεία για την πατρίδα του
Ήταν αυτό που χαρακτήριζε τη ζωή του Νικήτα Σταµατελόπουλου,
του Νικηταρά.
Αγωνίστηκε στη διάρκεια της επανάστασης,
Συνέßαλε στην απελευθέρωση της πατρίδας του
Κι έπειτα φυλακίστηκε,
Για να χαθεί σ' ένα στενοσόκακο του Πειραιά,
Σχεδόν τυφλωµένος, πάµπτωχος και εγκαταλειµµένος από όλους,
Δε ζήτησε τίποτε από την ελεύθερη Ελλάδα
Κι όταν οι γύρω του τον παρακινούσαν να απαιτήσει
Από την κυβέρνηση µια πλούσια σύνταξη,
Απαντούσε πως η πατρίδα τον αµείβει πολύ καλά,
Λέγοντας ψέµατα, για να µην προσβάλει την πατρίδα του.
Είναι δύσκολο, το κατανοώ, το παράδειγµα του Νικηταρά.
Αλλά νοµίζω πως κι εσείς είστε ικανοί για τα δύσκολα,
Μπορείτε να ακολουθήσετε το δρόµο της αξιοπρέπειας,
Να προσπαθήσετε τίµια και µε αγωνιστικότητα
Για εσάς και για το µέλλον της οικογένειας που
Αύριο θα κάνετε.
Ξέρω, καταλαβαίνω, αντιλαµβάνοµαι
Πως σας προτείνω µια διαδροµή ζωής δύσκολη και απαιτητική,
Όταν δίπλα σας κυριαρχεί ο εύκολος δρόµος
των γονιών, των δασκάλων, των πολιτικών,
της εποχής στην οποία µεγαλώνετε.
Όµως κάθε εποχή ελπίζει στους νέους της,
Περιµένει από αυτούς να σηκώσουν ψηλά
Και µε επιτυχία τη σηµαία του αγώνα
και να οδηγήσουν την πατρίδα τους, τον τόπο τους
σε καλύτερες µέρες, σε πιο φωτεινές σελίδες.
Κι όταν βλέπω την εποχή µας
Να µαραζώνει χωµένη στην αλλοτρίωση,
Να ξεψυχά από την τηλεοπτική ανία,
Να µουχλιάζει από το κυνήγι της ευκολίας,
Μόνο σε εσάς ελπίζω,
Στην ειλικρινή σας διάθεση
να αγωνιστείτε,
να αντισταθείτε,
να πολεµήσετε,
να νικήσετε.
Μη µας απογοητεύσετε.
